De Duitse socioloog en sociaal psycholoog schetste in zijn eerdere boek Klimaatoorlogen een somber beeld van onze toekomst. In Zelf denken, dat ook alweer uit 2014 stamt, is hij minder negatief over de mogelijkheid dat we onszelf en de planeet kunnen redden. We moeten daarvoor wel aan de bak. En stoppen met de manier van leven die normaal geworden is.
Lees verder Zelf denken – Een leidraad voor verzet – Harald Welzer
Filosofie
Apocalypsofie is een filosofisch, behoorlijk abstract, boek waarin vragen opgeworpen worden, problemen gesignaleerd maar geen oplossingen gegeven. Een van de belangrijkste vragen is hoe om te gaan met sterven en vooral het uitsterven. Iets wat niet in de toekomst ligt maar allang begonnen is. We leven in tijd van massa-uitsterving, sterven is individueel maar uitsterven is collectief. Hoe verhoud je je als individu tot het uitsterven van soorten, het verdwijnen van ecosystemen?
Jan is non-binair, een term die steeds meer mensen zullen (her)kennen maar waarvan maar weinig mensen echt weten wat het betekent en wat het betekent om zo te zijn. Hoe het is om elke dag met angst, verwarring en haat te moeten dealen.
Lees verder Een doodgewone dag – Door de ogen van een non-binaire laatbloeier – Jan Wallyn
Vind alles wat in je tuin vliegt, kruip, loopt, zwemt en groeit
In de coronatijd was ook ecoloog Luc Hoogestein gedwongen om thuis te werken. In die periode besloot hij om toch iets met zijn vak te doen en te kijken of hij, in een jaar, 1000 soorten in zijn tuin zou kunnen vinden. Planten, dieren, mossen, korstmossen, schimmels, alles wat in zijn tuin leeft zou meetellen. Tuin is hier een enigszins breed begrip, het omvat ook de groenstrook naast zijn huis, het balkon, het dak en de lucht boven het huis. Op die manier kon onder andere een zeearend in de lijst terecht komen. De enige soort die ik miste was de homo sapiens. Ik kon geen verklaring vinden waarom de auteur zichzelf en zijn soortgenoten niet had meegeteld. Was het omdat het alleen om natuur ging? Maar de mens is immers ook deel van de natuur? Zonder mens zou er niet eens een tuin zijn.
Al heel lang verschijnen er elk jaar honderden, duizenden boeken over voedsel. Niemand is in staat ze allemaal te lezen en beoordelen dus je pikt eruit wat onder je aandacht komt en je aanspreekt. Boeken over gezondheid, afvallen, over verschillende diëten, over geschiedenis en ingrediënten. Je kan bijna geen onderwerp bedenken of er bestaat een boek over dat de connectie met voedsel ermee beschrijft. Sinds de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, verschijnen er steeds meer boeken over de effecten die ons voedselpatroon heeft op de rest van de wereld, de mensen en dieren, de natuur en het milieu.
Lees verder Dieet voor een betere planeet – Hanneke van Veghel
Bas Kwakman leidt, net als honderdduizenden andere Nederlanders, zijn hele leven al aan chronische hoofdpijn en migraine. Hij is daarnaast onder andere ook nog schrijver, beeldend kunstenaar, docent, reiziger, vader, echtgenoot en directeur van Poetry International. Ik vroeg me tijdens het lezen van Flankhond af hoe dat in godsnaam mogelijk is. Migraine betekent niet alleen pijn in je hoofd, je hele lichaam is hondsziek. Je voelt je beroerd en misselijk, je moet overgeven, kan niet eten, geen licht, geluid, beweging of geuren verdragen. Voor mij en vele anderen betekent dit dat je geen ‘normaal’ leven kan leiden. Niet alleen ben je veel tijd kwijt met in bed liggen en jezelf zoveel mogelijk verdoven, het maakt je ook onbetrouwbaar omdat je nooit kan garanderen dat je een afspraak na kan komen, dat je ergens op een afgesproken tijdstip aanwezig kan zijn, dat je iets, wat dan ook, kan presteren. Ik moet er niet aan denken op reis te zijn waarbij je onderweg in vliegtuigen en taxi’s moet overgeven, in hotelkamers in het donker moet liggen en met een barstende kop en hamers tegen je slapen een praatje moet houden.
Lees verder Flankhond De geschiedenis van mijn hoofdpijn – Bas KwakmanHoe de natuur, wetenschap en traditionele kennis ons leren respectvol met de aarde om te gaan – Robin Wall Kimmerer
Toen ik een jaar of zeven was wist ik het zeker, ik zou later indiaan worden. Dit was nog ver voor termen als Native Americans en oorspronkelijke of inheemse bewoners gemeengoed werden. Ik weet het nog precies, we waren met ons gezin naar het bos geweest en zaten in de bus terug naar huis toen mijn ouders me uitlegden dat dat niet mogelijk was. De hele weg naar huis en nog lang daarna was ik hier intens bedroefd over. Maar nu, tientallen jaren later kwam dit boek op mijn pad. Niet dat deze kinderdroom nu alsnog werkelijkheid kan worden maar de auteur geeft wel richtlijnen om je meer te verbinden met de plek waar je woont, of zoals zij dat zegt: inheems te worden. Door het vertellen van oeroude verhalen laat ze zien hoe de oorspronkelijke bewoners van Amerika omgingen met hun omgeving, zij deden dat op zo’n manier dat die omgeving in stand bleef, duizenden jaren lang. Zo waren ze verzekerd van blijvende bronnen van voedsel, materialen voor gereedschappen, kleding en al het andere wat ze nodig hadden. Ze deden dat door nooit meer te gebruiken dan ze nodig hadden en door alles wat ze gebruikten te beschouwen als een geschenk waarvoor ze dankbaar waren en waarvoor ze altijd iets terugdeden. Ze zorgden goed voor de planten en dieren door de ecosystemen te onderhouden en te koesteren. De ware betekenis van het begrip duurzaamheid.
Lees verder Een vlecht van heilig gras‘Als de mensheid zou verdwijnen, zou het volmaakte evenwicht van tienduizend jaar geleden op aarde terugkeren. Als de insecten zouden verdwijnen, zou het milieu teloorgaan en één grote chaos worden.’
Aldus E. O. Wilson, Amerikaans bioloog.
Waarom zijn insecten zo bijzonder en belangrijk dat er zoveel boeken over verschijnen tegenwoordig?
Heel simpel, omdat het slecht gaat met deze beestjes, het worden er in rap tempo minder. Insecten zijn de kanaries in de kolenmijn die we aarde, de levende natuur, noemen. Elke achteruitgang, en er is nogal een achteruitgang, in het voorkomen van deze beestjes zegt iets over verdere verschraling van de natuur. Omdat insecten ergens onderaan de voedselketen staan zijn het er veel, ze vormen een basis voor het bijna al het andere niet-herbivore dierlijke leven. Elk insectenetende vogel, egel of spin eet in zijn leven duizenden insecten. Vermindering van het aantal insecten betekent dus minder voedsel en dus een vermindering van populaties vogels, egels, spinnen en vleermuizen, reptielen, vissen en kleine zoogdieren. Die weer door andere dieren gegeten worden en zo verder. Ook voor mensen en sommige planten zijn insecten voedsel.
Ik ging de afgelopen tijd regelmatig naar buiten met deze twee zakboekjes. Beide gidsen zijn mooi uitgevoerd met kleurcodes en hebben een witte omslag met een voorproefje van wat erin te vinden is. Achterin hebben ze een register en een verklarende woordenlijst. En van allebei kun je veel leren over wat er allemaal groeit en bloeit in onze omgeving, en meer kennis leidt vaak tot meer waardering en tot, hopelijk, meer bewustwording en respect voor de natuur.
Lees verder Compactgids Wildplukken (Kosmos) & Zakgids Stoepplanten (KNNV)In zelfquarantaine. Volgens de strikte betekenis de laatste dag dus maar zo voelt het niet. Soms wel, dan lijkt alles beter, heb ik weer energie en kan ik letterlijk weer dieper en opgelucht ademhalen. En ga ik wellicht even naar buiten, veilig op ruime afstand van alles dat leeft en vrolijk voorbij snelt, fietst, rent, skate en springt. Eenmaal weer thuis is het meestal zaak zo snel mogelijk de bank te bereiken om te gaan liggen.
Lees verder Dag 40