Filosofie
Apocalypsofie is een filosofisch, behoorlijk abstract, boek waarin vragen opgeworpen worden, problemen gesignaleerd maar geen oplossingen gegeven. Een van de belangrijkste vragen is hoe om te gaan met sterven en vooral het uitsterven. Iets wat niet in de toekomst ligt maar allang begonnen is. We leven in tijd van massa-uitsterving, sterven is individueel maar uitsterven is collectief. Hoe verhoud je je als individu tot het uitsterven van soorten, het verdwijnen van ecosystemen?  

Het is filosofie dus echte antwoorden krijg je niet. En dat is juist de kern van dit boek. Dat de oplossingen, zeker zoals die nu voorgesteld worden, juist het probleem zijn. Het in stand (proberen te) houden van de wereld zoals die is, is de ramp. Het probleem waar het hier over gaat is de ecologische crisis, tegenwoordig meestal klimaatverandering genoemd maar dat dekt de lading bij lange na niet. Klimaatverandering is slechts een symptoom, een van de vele. Het gaat over zoveel meer dan co2 en stikstof.  

Deze crisis is al lang bezig en door door te gaan op dezelfde weg komen we alleen maar verder in de shit. Het is een illusie te denken dat we onze manier van leven voort kunnen zetten met andere middelen en dat dat dan wel goed is voor de wereld. Een elektrische auto is alleen maar een excuus om te blijven rijden maar dan zonder schuldgevoel. Ik hoorde ooit iemand zeggen dat ze een elektrische auto reed omdat dat goed is voor het milieu. Dan moet er toch ergens een belletje gaan rinkelen, een rode vlag gaan wapperen. 

Geen oplossingen
De energietransitie is een poging te ontsnappen, zodat je door kan gaan met wat je doet. Het stimuleert dat laatste zelfs. Zodat je spullen kan blijven kopen, energie verspillen en al die dingen doen waarop we menen recht te hebben. Maar het is wegkijken, oogkleppen opzetten, ontkenning. We kunnen niet doorgaan op deze manier. Juist het ongebreidelde consumeren heeft geleid tot de problemen waar we nu wereldwijd in zitten. Wij hier minder dan op andere plekken in de wereld (nu nog wel) waar mensen, andere levende organismen en hele ecosystemen eraan gaan.  

Zonnepanelen, accu’s, windmolens, telefoons, computers, hebben allemaal grondstoffen nodig, waaronder zeldzame aardmetalen. Er is energie nodig om alles te delven, vervoeren, produceren. Hiervoor worden grote gebieden vernietigd. Zie de (door de fabriek gewenste) uitbreiding van Tesla bij Berlijn. De fabriek wil daar 100 hectare bos kappen om uit te breiden. Om meer auto’s te kunnen verkopen. Duitsland opent bruinkoolmijnen in natuurgebieden. Voor biobrandstof worden bossen in onder andere Canada gekapt. Er zijn nu plannen om de diepzeebodem te gaan mijnen, zonder rekening te houden met alles wat daar leeft. Een heel nieuw onontdekt gebied wat vernietigd zal worden voor ook maar bekend is wat het is, wie er leeft en van afhankelijk is. Windmolenparken, olietankers en boorplatformen verpesten het uitzicht als je tegenwoordig op het strand bent. En ze verstoren al het leven in en boven het water. De voorbeelden van vernietiging onder het mom van duurzaamheid (energietransitie, groene groei) zijn talrijk. En bespottelijk als je erover nadenkt. 

Wat heeft het voor zin om alle natuur op te offeren onder het mom van dat het beter is voor de wereld? Welke wereld blijft er dan over? En voor wie is dat beter? We offeren (ergens anders, uit het zicht) op wat we zeggen te willen behouden, ecosystemen, leefgemeenschappen, natuur, mensen, leven. 

Afval
Doeland heeft het veel over afval. Afval zal er altijd zijn. Veel van wat er al is, wat de mens de laatste paar honderd jaar heeft geproduceerd zal (vrijwel) nooit verdwijnen. Kernafval, plastic, pfas. Het wordt deel van de natuur en dus ook van ons. Wordt de natuur, worden wij daar beter van? Hoe gaan we hier mee om? Afval hernoemen als grondstof is het probleem ontkennen. Als afval gerecyceld kan worden blijken we meer te gaan consumeren. De overblijfselen na het verbranden van afval worden gebruikt om wegen mee aan te leggen. Dit giftig materiaal sijpelt de bodem in maar hé, het is een oplossing dus niet over zeuren. Het wordt een verdienmodel waarbij meer afval en meer wegen nodig zijn. 

Sprookjes
Een circulaire economie bestaat niet, er is altijd afval, verlies. Groene groei bestaat ook niet, het is ook groei en groei hier betekent de destructie van leven ergens anders. Groei is meer hier, minder daar. Dan hebben we het weer over kapitalisme, over kolonialisme en alle ellende die dat al veroorzaakt heeft. Hoe kan je dat nog als neutraal, als natuurlijk ervaren? 

Wat dan wel?
Doeland haalt Jem Bendelle aan die met zijn gedachten over Deep adaptation, geen hoop of wanhoop voorstaat maar juist realisme. We moeten ons verhouden tot de wereld zoals die is en daar mee omgaan. En proberen het beter te maken, dat ook natuurlijk. Zonder te denken dat we terug kunnen en moeten naar een pure, schone, zuivere toestand want die was er om te beginnen al nooit. 
Charles Mann beschrijft in zijn boek De tovenaar en de profeet twee visies om naar de crisis te kijken en hier uit te komen. Aan de ene kant de tovenaar, de techno-optimist met zijn hoopvolle geloof in het vernuft van de mens (geo-enginering, AI, genetische manipulatie, kernenergie) en daartegenover de wanhoop van de profeet, de ecoloog die het vooral heeft over besparen, consuminderen. Doeland introduceert een derde figuur: de voddenraper. Deze heeft oog voor de puinhopen, het afval van de vooruitgang, wat het gekost heeft. Hij doet het met de restjes met wat er is. Van het kapitalisme. Hij (m/v/x) probeert er het beste van te maken. Hoe doen we dat zo goed mogelijk? Een motto dat daarbij als leidraad kan dienen is dat hoe meer je zorgt voor je omgeving hoe beter je zorgt voor jezelf.