Categoriearchief: natuur

De vloek van de nootmuskaat – Boodschap aan een planeet in crisis – Amitav Ghosh

Banta 
In 1621 vermoordde de VOC onder leiding van de Nederlander Jan Pieterszoon Coen vrijwel alle inwoners van de Banta eilanden in Indonesië. De rest werd verdreven of tot slaaf gemaakt. Hij deed dit vanwege de nootmuskaat die toen alleen in deze regio groeide, een geliefde specerij waarmee in Europa veel geld te verdienen viel. Genocide in de naam van handel.

De bewoners van de eilanden werden vervangen door kolonisten en tot slaaf gemaakte mensen uit andere delen van de wereld die het werk moesten doen. Niet alleen het leven van mensen was ondergeschikt aan die handel, de hele natuur en alles wat erin voortkomt moest ter beschikking staan, was om te gebruiken. Het landschap werd omgevormd tot plantages. Toen de prijs van nootmuskaat daalde was het zaak om het aanbod te verkleinen, dit gebeurde door op de omringende eilanden alle bomen en struiken van deze soort te vernietigen. Ecocide in naam van handel. Dit was de voc-mentaliteit waarin alles was geoorloofd om winst te maken voor de Nederlanders. 

Lees verder De vloek van de nootmuskaat – Boodschap aan een planeet in crisis – Amitav Ghosh

Mijn 1000 soorten tuin – Luc Hoogenstein

Mijn 1000 soorten tuin
Mijn 1000 soorten tuin

Vind alles wat in je tuin vliegt, kruip, loopt, zwemt en groeit

In de coronatijd was ook ecoloog Luc Hoogestein gedwongen om thuis te werken. In die periode besloot hij om toch iets met zijn vak te doen en te kijken of hij, in een jaar, 1000 soorten in zijn tuin zou kunnen vinden. Planten, dieren, mossen, korstmossen, schimmels, alles wat in zijn tuin leeft zou meetellen. Tuin is hier een enigszins breed begrip, het omvat ook de groenstrook naast zijn huis, het balkon, het dak en de lucht boven het huis. Op die manier kon onder andere een zeearend in de lijst terecht komen. De enige soort die ik miste was de homo sapiens. Ik kon geen verklaring vinden waarom de auteur zichzelf en zijn soortgenoten niet had meegeteld. Was het omdat het alleen om natuur ging? Maar de mens is immers ook deel van de natuur? Zonder mens zou er niet eens een tuin zijn. 

homo sapiens, toch ook een veelvoorkomende soort
Lees verder Mijn 1000 soorten tuin – Luc Hoogenstein

Rachel Carson op de bres voor de aarde – Medard Hilhorst

Dode lente

Ruim 60 jaar geleden, in 1962, kwam het boek Silent Spring (Dode lente) van Rachel Carson uit. Een boek dat de wereld schokte en dat haar naam voorgoed vestigde. Het was een nauwkeurige en wetenschappelijke verhandeling over de gevaren voor de natuur, en dus uiteindelijk ook de mens, van pesticiden en andere chemicaliën die op dat moment steeds meer en met groot enthousiasme, toegepast werden in de landbouw. Het was meer een waarschuwing en een oproep tot voorzichtigheid dan een aanklacht maar de chemische industrie deed er alles aan om de uitgave tegen te houden en Carson weg te zetten als een hysterische huisvrouw. Zij slaagden daar niet in en dankzij dit boek is er veel meer onderzoek gekomen, is DDT verboden en kwam er vooral meer bewustzijn bij de mensen. Dit leidde uiteindelijk tot het ontstaan van een wereldwijde milieubeweging en meer rapporten over de stand van de natuur en de rol die de mens daarin speelde, en nog steeds speelt. Een van de belangrijkste en bekendste is Grenzen aan de groei, het Rapport van de club van Rome (1972). 

Lees verder Rachel Carson op de bres voor de aarde – Medard Hilhorst

Dieet voor een betere planeet – Hanneke van Veghel

Dieet voor een betere planeet – Hanneke van Veghel

Al heel lang verschijnen er elk jaar honderden, duizenden boeken over voedsel. Niemand is in staat ze allemaal te lezen en beoordelen dus je pikt eruit wat onder je aandacht komt en je aanspreekt. Boeken over gezondheid, afvallen, over verschillende diëten, over geschiedenis en ingrediënten. Je kan bijna geen onderwerp bedenken of er bestaat een boek over dat de connectie met voedsel ermee beschrijft. Sinds de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, verschijnen er steeds meer boeken over de effecten die ons voedselpatroon heeft op de rest van de wereld, de mensen en dieren, de natuur en het milieu.

Lees verder Dieet voor een betere planeet – Hanneke van Veghel

Een vlecht van heilig gras

Hoe de natuur, wetenschap en traditionele kennis ons leren respectvol met de aarde om te gaan – Robin Wall Kimmerer

Toen ik een jaar of zeven was wist ik het zeker, ik zou later indiaan worden. Dit was nog ver voor termen als Native Americans en oorspronkelijke of inheemse bewoners gemeengoed werden. Ik weet het nog precies, we waren met ons gezin naar het bos geweest en zaten in de bus terug naar huis toen mijn ouders me uitlegden dat dat niet mogelijk was. De hele weg naar huis en nog lang daarna was ik hier intens bedroefd over. Maar nu, tientallen jaren later kwam dit boek op mijn pad. Niet dat deze kinderdroom nu alsnog werkelijkheid kan worden maar de auteur geeft wel richtlijnen om je meer te verbinden met de plek waar je woont, of zoals zij dat zegt: inheems te worden. Door het vertellen van oeroude verhalen laat ze zien hoe de oorspronkelijke bewoners van Amerika omgingen met hun omgeving, zij deden dat op zo’n manier dat die omgeving in stand bleef, duizenden jaren lang. Zo waren ze verzekerd van blijvende bronnen van voedsel, materialen voor gereedschappen, kleding en al het andere wat ze nodig hadden. Ze deden dat door nooit meer te gebruiken dan ze nodig hadden en door alles wat ze gebruikten te beschouwen als een geschenk waarvoor ze dankbaar waren en waarvoor ze altijd iets terugdeden. Ze zorgden goed voor de planten en dieren door de ecosystemen te onderhouden en te koesteren. De ware betekenis van het begrip duurzaamheid. 

Lees verder Een vlecht van heilig gras

Verwilderd – Richard Powers

Verwilderd – Richard Powers

Net als in zijn vorige boek, Tot in de hemel (The Overstory), schrijft Powers in Verwilderd (Bewilderment) over mensen en, hun omgang met, de natuur. Ging het in dat vorige boek vooral over bomen en het wood wide web (het ondergrondse web van wortels, schimmels en talloze andere organismen), in Verwilderd gaat het met name over dieren en de manier waarop wij ze behandelen.

Tot in de hemel – Richard Powers
Lees verder Verwilderd – Richard Powers

Stille aarde – Hoe we de insecten van de ondergang kunnen redden – Dave Goulson

‘Als de mensheid zou verdwijnen, zou het volmaakte evenwicht van tienduizend jaar geleden op aarde terugkeren. Als de insecten zouden verdwijnen, zou het milieu teloorgaan en één grote chaos worden.’ 
Aldus E. O. Wilson, Amerikaans bioloog. 

Stille aarde Dave Goulson

Waarom zijn insecten zo bijzonder en belangrijk dat er zoveel boeken over verschijnen tegenwoordig? 
Heel simpel, omdat het slecht gaat met deze beestjes, het worden er in rap tempo minder. Insecten zijn de kanaries in de kolenmijn die we aarde, de levende natuur, noemen. Elke achteruitgang, en er is nogal een achteruitgang, in het voorkomen van deze beestjes zegt iets over verdere verschraling van de natuur. Omdat insecten ergens onderaan de voedselketen staan zijn het er veel, ze vormen een basis voor het bijna al het andere niet-herbivore dierlijke leven. Elk insectenetende vogel, egel of spin eet in zijn leven duizenden insecten. Vermindering van het aantal insecten betekent dus minder voedsel en dus een vermindering van populaties vogels, egels, spinnen en vleermuizen, reptielen, vissen en kleine zoogdieren. Die weer door andere dieren gegeten worden en zo verder. Ook voor mensen en sommige planten zijn insecten voedsel. 

Lees verder Stille aarde – Hoe we de insecten van de ondergang kunnen redden – Dave Goulson

Op de schouders van de natuur – Hoe tien miljoen soorten onze levens redden – Anne Sverdrup-Thygeson

Mangrovebossen bestaan uit bomen die met hun wortels in de zuurstofarme bodem in zout water leven. Ooit kwamen ze overal voor aan de kusten en rivierdelta’s van Afrika, het zuiden van Azië en Midden-Amerika. Met steltwortels als extra benen verankeren ze zich in de bodem. Op deze manier creëren ze ruimte voor een rijk ecosysteem, zuiveren het water en nemen ze 3 tot 5 keer meer kooldioxide op dan andere tropische bossen. Tegelijkertijd levert een mangrovebos hout, voedsel en andere goederen aan de miljoenen mensen die in en rond deze bossen wonen. 

Lees verder Op de schouders van de natuur – Hoe tien miljoen soorten onze levens redden – Anne Sverdrup-Thygeson

Compactgids Wildplukken (Kosmos) & Zakgids Stoepplanten (KNNV)

Ik ging de afgelopen tijd regelmatig naar buiten met deze twee zakboekjes. Beide gidsen zijn mooi uitgevoerd met kleurcodes en hebben een witte omslag met een voorproefje van wat erin te vinden is. Achterin hebben ze een register en een verklarende woordenlijst. En van allebei kun je veel leren over wat er allemaal groeit en bloeit in onze omgeving, en meer kennis leidt vaak tot meer waardering en tot, hopelijk, meer bewustwording en respect voor de natuur.

Lees verder Compactgids Wildplukken (Kosmos) & Zakgids Stoepplanten (KNNV)

Wanderlust Europa – De meest legendarische hikingtrails – Gestalten

Not all who wander, are lost! 

Wanderlust is weer zo’n mooi Duits woord waar niet echt een goede Nederlandse vertaling voor bestaat, maar dat hoeft misschien ook niet omdat wanderen en lust beide Nederlandse woorden zijn. Al is wanderen wel wat ouderwets. In de dikke Van Dale kon ik het niet vinden maar op encyclo.nl staat het bij de vergeten woorden en heeft het de betekenis van rondgaan, ronddwalen, rondreizen (Duits wandern, Engels wander). Dus de lust tot dwalen of reizen. Niet helemaal hetzelfde als wandelen maar het komt behoorlijk dicht in de buurt. In dit boek draait het helemaal om wandelingen, vooral lange wandelingen door Europa. Fantastische, spannende, zware en minder zware routes waarin iedereen die van wandelen houdt wel iets, of meer, kan vinden. 

Lees verder Wanderlust Europa – De meest legendarische hikingtrails – Gestalten