Een man ligt tijdens oud en nieuw in een varkenspak in een sloot en slaagt er niet in weer op het droge te komen. Hij worstelt met het pak, met het water en met zichzelf. Tijdens zijn gespartel ziet hij de hemel kleurig oplichten door het vuurwerk en de brand die hij mede veroorzaakt heeft. Hij wordt, zoals regelmatig tijdens dit verhaal, geconfronteerd met het feit dat niet alles altijd zo verloopt als je het gepland had. De toon is gezet.
Lees verder De instructies – Carolina TrujilloCategoriearchief: actie
Zelf denken – Een leidraad voor verzet – Harald Welzer
De Duitse socioloog en sociaal psycholoog schetste in zijn eerdere boek Klimaatoorlogen een somber beeld van onze toekomst. In Zelf denken, dat ook alweer uit 2014 stamt, is hij minder negatief over de mogelijkheid dat we onszelf en de planeet kunnen redden. We moeten daarvoor wel aan de bak. En stoppen met de manier van leven die normaal geworden is.
Lees verder Zelf denken – Een leidraad voor verzet – Harald WelzerApocalypsofie – over recycling, groene groei en andere gevaarlijke fantasiën – Lisa Doeland
Filosofie
Apocalypsofie is een filosofisch, behoorlijk abstract, boek waarin vragen opgeworpen worden, problemen gesignaleerd maar geen oplossingen gegeven. Een van de belangrijkste vragen is hoe om te gaan met sterven en vooral het uitsterven. Iets wat niet in de toekomst ligt maar allang begonnen is. We leven in tijd van massa-uitsterving, sterven is individueel maar uitsterven is collectief. Hoe verhoud je je als individu tot het uitsterven van soorten, het verdwijnen van ecosystemen?
De vloek van de nootmuskaat – Boodschap aan een planeet in crisis – Amitav Ghosh
Banta
In 1621 vermoordde de VOC onder leiding van de Nederlander Jan Pieterszoon Coen vrijwel alle inwoners van de Banta eilanden in Indonesië. De rest werd verdreven of tot slaaf gemaakt. Hij deed dit vanwege de nootmuskaat die toen alleen in deze regio groeide, een geliefde specerij waarmee in Europa veel geld te verdienen viel. Genocide in de naam van handel.
De bewoners van de eilanden werden vervangen door kolonisten en tot slaaf gemaakte mensen uit andere delen van de wereld die het werk moesten doen. Niet alleen het leven van mensen was ondergeschikt aan die handel, de hele natuur en alles wat erin voortkomt moest ter beschikking staan, was om te gebruiken. Het landschap werd omgevormd tot plantages. Toen de prijs van nootmuskaat daalde was het zaak om het aanbod te verkleinen, dit gebeurde door op de omringende eilanden alle bomen en struiken van deze soort te vernietigen. Ecocide in naam van handel. Dit was de voc-mentaliteit waarin alles was geoorloofd om winst te maken voor de Nederlanders.
Mijn 1000 soorten tuin – Luc Hoogenstein
Vind alles wat in je tuin vliegt, kruip, loopt, zwemt en groeit
In de coronatijd was ook ecoloog Luc Hoogestein gedwongen om thuis te werken. In die periode besloot hij om toch iets met zijn vak te doen en te kijken of hij, in een jaar, 1000 soorten in zijn tuin zou kunnen vinden. Planten, dieren, mossen, korstmossen, schimmels, alles wat in zijn tuin leeft zou meetellen. Tuin is hier een enigszins breed begrip, het omvat ook de groenstrook naast zijn huis, het balkon, het dak en de lucht boven het huis. Op die manier kon onder andere een zeearend in de lijst terecht komen. De enige soort die ik miste was de homo sapiens. Ik kon geen verklaring vinden waarom de auteur zichzelf en zijn soortgenoten niet had meegeteld. Was het omdat het alleen om natuur ging? Maar de mens is immers ook deel van de natuur? Zonder mens zou er niet eens een tuin zijn.
Rachel Carson op de bres voor de aarde – Medard Hilhorst
Ruim 60 jaar geleden, in 1962, kwam het boek Silent Spring (Dode lente) van Rachel Carson uit. Een boek dat de wereld schokte en dat haar naam voorgoed vestigde. Het was een nauwkeurige en wetenschappelijke verhandeling over de gevaren voor de natuur, en dus uiteindelijk ook de mens, van pesticiden en andere chemicaliën die op dat moment steeds meer en met groot enthousiasme, toegepast werden in de landbouw. Het was meer een waarschuwing en een oproep tot voorzichtigheid dan een aanklacht maar de chemische industrie deed er alles aan om de uitgave tegen te houden en Carson weg te zetten als een hysterische huisvrouw. Zij slaagden daar niet in en dankzij dit boek is er veel meer onderzoek gekomen, is DDT verboden en kwam er vooral meer bewustzijn bij de mensen. Dit leidde uiteindelijk tot het ontstaan van een wereldwijde milieubeweging en meer rapporten over de stand van de natuur en de rol die de mens daarin speelde, en nog steeds speelt. Een van de belangrijkste en bekendste is Grenzen aan de groei, het Rapport van de club van Rome (1972).
Lees verder Rachel Carson op de bres voor de aarde – Medard HilhorstDieet voor een betere planeet – Hanneke van Veghel
Al heel lang verschijnen er elk jaar honderden, duizenden boeken over voedsel. Niemand is in staat ze allemaal te lezen en beoordelen dus je pikt eruit wat onder je aandacht komt en je aanspreekt. Boeken over gezondheid, afvallen, over verschillende diëten, over geschiedenis en ingrediënten. Je kan bijna geen onderwerp bedenken of er bestaat een boek over dat de connectie met voedsel ermee beschrijft. Sinds de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, verschijnen er steeds meer boeken over de effecten die ons voedselpatroon heeft op de rest van de wereld, de mensen en dieren, de natuur en het milieu.
Lees verder Dieet voor een betere planeet – Hanneke van VeghelEen vlecht van heilig gras
Hoe de natuur, wetenschap en traditionele kennis ons leren respectvol met de aarde om te gaan – Robin Wall Kimmerer
Toen ik een jaar of zeven was wist ik het zeker, ik zou later indiaan worden. Dit was nog ver voor termen als Native Americans en oorspronkelijke of inheemse bewoners gemeengoed werden. Ik weet het nog precies, we waren met ons gezin naar het bos geweest en zaten in de bus terug naar huis toen mijn ouders me uitlegden dat dat niet mogelijk was. De hele weg naar huis en nog lang daarna was ik hier intens bedroefd over. Maar nu, tientallen jaren later kwam dit boek op mijn pad. Niet dat deze kinderdroom nu alsnog werkelijkheid kan worden maar de auteur geeft wel richtlijnen om je meer te verbinden met de plek waar je woont, of zoals zij dat zegt: inheems te worden. Door het vertellen van oeroude verhalen laat ze zien hoe de oorspronkelijke bewoners van Amerika omgingen met hun omgeving, zij deden dat op zo’n manier dat die omgeving in stand bleef, duizenden jaren lang. Zo waren ze verzekerd van blijvende bronnen van voedsel, materialen voor gereedschappen, kleding en al het andere wat ze nodig hadden. Ze deden dat door nooit meer te gebruiken dan ze nodig hadden en door alles wat ze gebruikten te beschouwen als een geschenk waarvoor ze dankbaar waren en waarvoor ze altijd iets terugdeden. Ze zorgden goed voor de planten en dieren door de ecosystemen te onderhouden en te koesteren. De ware betekenis van het begrip duurzaamheid.
Lees verder Een vlecht van heilig grasVerwilderd – Richard Powers
Net als in zijn vorige boek, Tot in de hemel (The Overstory), schrijft Powers in Verwilderd (Bewilderment) over mensen en, hun omgang met, de natuur. Ging het in dat vorige boek vooral over bomen en het wood wide web (het ondergrondse web van wortels, schimmels en talloze andere organismen), in Verwilderd gaat het met name over dieren en de manier waarop wij ze behandelen.
FAQGender – Mandy Woelkens & Thorn de Vries
Het kan niemand ontgaan zijn dat begrippen als gender, trans, queer, heteronormatief, non-binair en afkortingen als LHBTQ (soms korter, soms nog langer) steeds vaker gebruikt worden. Ze duiken op in de media en in gesprekken tussen mensen. Velen hebben er een mening over maar lang niet iedereen weet wat ze precies betekenen en waarom ze belangrijk zijn.
Lees verder FAQGender – Mandy Woelkens & Thorn de Vries