Niet zo’n heel korte mini-inleiding permacultuur aan de hand van mijn tuin

Wat is permacultuur?
daglelie
daglelie

Permacultuur is een ontwerpmethode gebaseerd op de principes in de natuur met een ethische basis. Het is het bekend geworden door de ontwerpen van tuinen en dan met name eetbare tuinen. Maar met deze methode kan je van alles ontwerpen. Geldsystemen, huizen en hun inrichting, sociale systemen en nog veel meer.

De principes
rozemarijn
rozemarijn

De basis wordt altijd gevormd door de 3 ethische principes:
– zorg voor de aarde
– zorg voor mensen
– deel overschotten

De ontwerpprincipes gebaseerd op de natuur zijn minder in steen gebeiteld dan de basisprincipes. Wie wil weten wat de principes zijn van een aantal, maar niet alle, permacultuurontwerpers die mij inspireren (Bill Mollinson, David Holmgren, Taco Blom, Fransjan de Waard, Patrick Whitefield, Graham Burnett) kijkt hier.

Iedereen die bezig gaat met permacultuur ontdekt min of meer eigen principes. Mijn principes zijn constant in ontwikkeling  net als de tuin.

1 – kijk naar wat logisch is in een situatie
2 – het probleem is de oplossing
3 – Investeer in goede dingen, ga voor kwaliteit. Betaal wat het (je) waard is
4 – geld is een middel, geen doel
5 – zorg eerst goed voor jezelf
6 – afval bestaat niet
7 – alles is er al
8 – specificeer en breng hiërarchie aan in de waarden die belangrijk zijn en neem beslissingen op grond van die waarden
9 – ga uit van de situatie zoals die is, observeer en kijk dan hoe te werken
10 – ga uit van wat nodig is en niet van wat mogelijk is
11 – het doel is oogst
12 – vecht niet tegen de (je) natuur
13 – gebruik zo min mogelijk energie voor zoveel mogelijk resultaat
14 – elk element vervult meerdere functies
15 – alle functies worden door meerdere elementen gedragen
16 – zorg voor diversiteit. Dat maakt een systeem sterker

Het doel

Voor je iets gaat ontwerpen moet je weten wat het doel is. Stel je hebt een tuin zoals de mijne en je hebt kleine kinderen die je daar lekker in wil laten spelen dan moet je een ander ontwerp maken dan wanneer je, zoals ik, een eetbare tuin wilt. Je kan pas gaan ontwerpen als het doel duidelijk is.

In mijn tuin werkt dit alles op de volgende manieren:

Mijn doel is een eetbare tuin met dingen die ik lekker vind, die duur of moeilijk te vinden zijn in winkels. Ik wil dat dat voedsel zo gezond mogelijk is, voor mij en voor het hele ecosysteem dat de tuin is. Dus dat betekent dat ik geen bestrijdingsmiddelen en andere chemische troep gebruik. Dat dieren er voedsel en een plekje kunnen vinden. Vogels, een egel, een pad, muizen. Dit alles in zoverre dat er genoeg voor mij overblijft.

Bovendien wil ik dat het er mooi en vrolijk uitziet, niet alleen voor mij maar ook voorde bovenburen die er op uitkijken. Ik wil mensen nieuwsgierig maken naar wat ik doe.

1 Wat is logisch
Mijn tuin is niet erg groot en heeft niet superveel zon dus het is logisch om planten te kiezen die niet te groot zijn, dus geen kastanjebomen maar twee laagstam fruitbomen, een moerbei en een perzik. Om planten te kiezen die het goed doen in halfschaduw en die ik bovendien lekker vind.

2 Het probleem is de oplossing en 9 Ga uit van de situatie zoals die is, observeer en kijk dan hoe te werken
Aan een zijkant van de tuin staat een grote hoge laurierheg, helaas een niet-eetbare variant. Deze heg staat in de tuin van de buren dus ik kan m niet weghalen. De grond eronder, in mijn tuin, is erg droog omdat deze haag veel vocht uit de grond haalt maar krijgt wel redelijk veel zon. Ik heb hier dus mijn mediterrane kruidenplanten staan die goed tegen droogte kunnen. Tijm, marjolein, lavendel, rozemarijn. De rucola is hier spontaan opgekomen nadat ik het eerst ergens anders gezaaid had.

3 – Investeer in goede dingen, ga voor kwaliteit. Betaal wat het (je) waard is
Goed gereedschap is belangrijk, je doet er langer mee en het werkt minder frustrerend. Ik investeer ook in goed zaad en goede planten, biologisch voor zover mogelijk.

6 – afval bestaat niet en 7 – alles is er al
Vrijwel al mijn groente- en fruitafval komt op de composthoop, al het onkruid dat ik uittrek op een aparte hoop. Takken, stenen en andere dingen die al aanwezig waren gebruik ik om hekjes mee te bouwen, om bonen te laten klimmen, om de namen van planten op te schrijven (stenen).

11 – het doel is oogst
Oogst is in dit geval heel letterlijk te nemen maar het heeft een veel bredere betekenis. Alle opbrengst die iets oplevert. Naast de groente en fruit die de tuin oplevert word ik ook blij van hoe het eruit ziet, van het werken erin, van het leren hoe alles groeit, van het laten zien aan anderen. Bovendien levert de tuin veel schuilgelegenheid voor dieren, voedsel voor insecten in de bloeiende planten etc.

12 – vecht niet tegen de (je) natuur
Vechten tegen de natuur kost altijd een hoop energie en je wint het uiteindelijk nooit. Als het steeds droger wordt in Nederland kan je beter de tuin zo inrichten dat je geen water hoeft te geven. Dus geen zwarte aarde waaruit het vocht snel verdampt maar planten dicht bij elkaar zodat de dauw van de nacht lang genoeg blijft om de planten genoeg vocht te geven. Tegelijkertijd voorkomt dit dat je telkens moet wieden en schoffelen om ongewenste planten weg te halen.

In mijn geval betekent dit ook dat ik niet moet willen om heel veel tegelijkertijd te doen. Dat trekt mijn lichaam niet. Dus doe ik vrijwel elke dag een beetje, zo houd ik alles bij zonder dat het mij te veel kost.

bloeiende rode sla
bloeiende rode sla

13 – gebruik zo min mogelijk energie voor zoveel mogelijk resultaat
Dit sluit aan bij het bovenstaande. Maar ik laat bijvoorbeeld ook alle planten bloeien en zaad vormen. Op dit moment staan de staan de sla, zuring, boerenkool, komkommerkruid, snijbiet en de radijs te bloeien. Doorgeschoten dus omdat op deze manier ik het zaad kan winnen maar liever nog de plant zichzelf uitzaait. Dit scheelt mij geld en werk. Bovendien komen deze planten op de plek te staan die ze zelf geschikt vinden waardoor ze het waarschijnlijk nog beter doen.

eeuwige moes
eeuwige moes

Ook vaste planten schelen veel tijd, energie en geld. Bomen en struiken natuurlijk maar ook groentes als eeuwige moes, nine star broccoli, zuring, rabarber hoef je alleen nog maar te oogsten. Makkelijk toch.

14 – elk element vervult meerdere functies en 15 – alle functies worden door meerdere elementen gedragen
Deze 2 principes maken elk systeem sterker.  Op deze manier heb je altijd een back-up. Planten in mijn tuin geven mij en andere dieren voedsel maar zorgen ook voor een vrolijk uitzicht, ze houden de bodem bedekt zodat water vastgehouden wordt en ze zorgen voor verkoeling (meerdere functies).

Verschaffing van voedsel (functie) wordt door meerdere planten (elementen) geleverd.

pompoen, komkommerkruid, zwarte bes
pompoen, komkommerkruid, zwarte bes

16 – zorg voor diversiteit. Dat maakt een systeem sterker
Door veel verschillende planten dicht bij elkaar te zetten heb je verschillende kleuren en geuren. Dit verwart die beesten die je liever niet in je tuin ziet. Als de ene plant het niet doet zijn er nog genoeg anderen die het wel doen. Ze bloeien op verschillende tijden en zo zorg je ook voor diversiteit in insecten en vogels.

6 gedachten over “Niet zo’n heel korte mini-inleiding permacultuur aan de hand van mijn tuin”

  1. zo’n opfriscursus geeft mij weer nieuwe energie, dank je. straks lekker naar de eigen achtertuin en zorgen dat die weer voller komt.
    marga

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.